Direct On Line Starter

Post ေတြ ေရးမယ္၊ ေရးမယ္ နဲ႔ စီစဥ္လာလိုက္တာ ေတာ္ေတာ့္ကို ၾကာသြားတယ္။ ျပႆနာက ဒီလိုဗ်။ ပထမ အခ်က္က ဘယ္အေၾကာင္းကေန ဘယ္လိုစေရးရမလဲမသိဘူး ျဖစ္ေနတာ။ အစဆိုေတာ့ နည္းနည္းလန္႔ေနတာလဲ ပါတာေပါ့။ ေရးစရာက အမ်ားၾကီးျဖစ္ေနျပီးေတာ့ အကုန္လုံးက ခ်ည္ခင္လိုရႈပ္ေထြးေနေတာ့ ဘယ္လိုလုပ္ရမွန္းမသိျဖစ္ေနတာ။

ေနာက္္္တစ္ခုက ေတာ္ေတာ္အျဖစ္ဆိုးတယ္။ ကံဆုိးမသြားေလရာ မိုးလိုက္လို႔ရြာလို႔ေျပာရမလား မသိဘူး။ ဒီႏိုင္ငံမွာ ေရာက္ေနတာေတာင္ဗ်ာ internet connection ကေတာ္ေတာ္ဆိုးေနတယ္။ စိတ္ပါတဲ့ အခ်ိန္သုံးမရတာနဲ႔။ သုံးရတဲ့ အခ်ိန္ အိပ္ခ်င္တာနဲ႔ ပဲ လည္ေနေတာ့တာ။ လာဖတ္ျဖစ္တဲ့ မိတ္ေဆြမ်ားကို အလြန္ပဲအားနာပါတယ္။

အခုေတာ့ မထူးေတာ့ဘူးဆိုျပီးေတာ့ Starter ေတြအေၾကာင္းေရးမယ္ စိတ္ကူးတယ္။ ကို Michael ရဲ႕ အၾကံေပးမႈေၾကာင့္ အစပ်ိဳးမိပါျပီ။

Starter ဆိုလို႔ တစ္ျခားဟာေတြနဲ႕ေတာ့ မေရာသြားေစခ်င္ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ေရးမဲ့ starter က motor ေတြကို ႏိႈး (ေမာင္း)မဲ့ starter ပါ။

အစက စေျပာရရင္ေတာ့ အားလုံးသိျပီးတဲ့ အတိုင္း motor ဟာ electrical energy ကေန mechanical energy ကို ေျပာင္းေပးတဲ့ ပစၥည္းပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ motor ေတြကို ေနရာေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ပုံစံအရြယ္အစား အမ်ိဳးမ်ိဴးနဲ႔ ေတြ႕ဖူးၾကပါတယ္။ ကေလးကစားစရာေတြမွာ၊ စားပြဲတင္ပန္ကာေတြ၊ မတ္တပ္ပန္ကာေတြ ေပါ့။ အဲဒီဟာေတြကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဓတ္ခဲထည္႕ ဒါမွမဟုတ္ ပလပ္တပ္ ခလုပ္ဖြင့္ လိုက္ရင္ ေမာင္းလို႔ရျပီဗ်။ တစ္နည္းအားျဖင့္ဆိုရင္ လည္ျပီေပါ့။ အလုပ္လုပ္ျပီေပါ့။

အဲဒီလိုေသးေသးေလး မဟုတ္ပဲနဲ႔ အေကာင္ၾကီး တဲ့ motor ေတြဆိုရင္ ဒီအတိုင္းေမာင္းလို႔ အဆင္မေျပေတာ့ဘူး။ အထူးသျဖင့္ three phase motor ေတြဆိုရင္ ပိုဆိုးတာေပါ့။

အဲဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔က motor starter ေတြကို သုံးရတယ္။ ကဲေလရွည္ေနတာ ေတာ္ေတာ္မ်ားသြားျပီဗ်ာ။ လိုရင္းေလးသြားရေအာင္။

Direct On Line Starter (DOL starter)

Direct on line starter (DOL starter) တဲ့ဗ်ာ။ သူ႕နာမည္အတိုင္းပဲ အရမ္းကိုရိုးရွင္းပါတယ္။ line မွာ တိုက္ရိုက္ဆက္တာပါ။ ပထမေတာ့ ဒီ starter ကိုမေရးေတာ့ဘူး လို႔ စဥ္းစားထားတာ။ အေပၚကစာေတြေရးေနရင္းနဲ႕ ေရးသင့္တယ္လို႔ ထင္လာလို႔ ထည္႕ေရးလိုက္ပါတယ္။ သိျပီးသူမ်ားအတြက္ sorry ပါ။ ဒီ starter က အရမ္းရိုးရွင္းေပမယ့္ အရမ္းအေျခခံက်ပါတယ္။ ဒီ starter ကိုမပိုင္ထားရင္ ဘယ္ starter မွ ဆက္မၾကည္႕နဲ႕ေတာ့လို႔ ေတာင္ဆိုခ်င္ပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္း ေရးမဲ့ starter ေတြအတြက္ သူက အလြန္အေရးပါ ပါတယ္။ သိပ္အၾကယ္တ၀င့္ေတာ့ မေရးေတာ့ပါဘူး။ ဒါေတြက ေက်ာင္းေတြ၊ သင္တန္းေတြမွာ မျဖစ္မေနသင္ေပးပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က မေရးမျဖစ္လို႔ ေရးရတာပါ။

ဒီ starter မွာ ပိတ္ဖို႕ နဲ႕ ဖြင့္ဖို႔ အတြက္ ခလုတ္ႏွစ္ခု ပါပါတယ္။ ျပီးေတာ့ motor ကို Line နဲ႔ အဆက္အသြယ္လုပ္ေပးမဲ့ magnetic contactor တစ္ခုပါတယ္။ Motor overload ျဖစ္ခဲ့ရင္ ကာကြယ္ေပးဖို႔ overload relay တစ္ခုပါတယ္။ က်န္တာေတြကေတာ့ ခ်ဲ႕ရင္ခ်ဲ႕သလိုေပါ့ဗ်ာ။ ဒီေလာက္ဆိုရင္ေတာ့ အၾကမ္းဖ်င္းေမာင္းလို႔ေတာ့ရျပီဗ်။

အပိတ္၊ အဖြင့္ခလုပ္က သိပ္ျပႆနာ မဟုတ္ေပမဲ့ magnetic contactor နဲ႔ overload relay ကေတာ့ အသုံးျပဳမဲ့ motor ရဲ႕ capacity နဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ျဖစ္ဖို႔ လိုပါတယ္။

ၾကဳံတုန္းေလး ေျပာရအုံးမယ္။ motor current က starting မွာ full load current ထက္ (၆)ဆေလာက္ပိုဆြဲတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ (၁၂)ဆေလာက္အထိေတာင္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ DOL starter သုံးရင္ အဲဒါေတြကို ထည္႕စဥ္းစားရမယ္။ အားလုံးေတြ႕ဖူးၾကမွာပါ- အိမ္မွာေရစက္ဖြင့္လိုက္ရင္ မီးေတြမိွန္က်သြားတာတို႔၊ TV ပိတ္သြားတာတို႔ေလ။ အဲဒီလို မျဖစ္ခ်င္ရင္ တစ္ျခားstarter ေတြကိုစဥ္းစားသင့္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ကုန္က်စရိတ္ကလည္း မေသးဘူးဗ်ိဳ႕။

လက္စနဲ႔ DOL ေလးပဲဆက္သြားရေအာင္။

အားလုံးျပည္႕စုံျပီဆိုရင္ main circuit ကို ပုံ (a) အတိုင္းဆက္ျပီးေတာ့ control circuit ကို ပုံ (b) အတိုင္းဆက္လိုက္ရင္ ရပါျပီ။

အလုပ္လုပ္ပုံ

ပုံမွာ F1 က Main Circuit Fuse ပါ။ ဒီေနရာမွာ Circuit Breaker အသုံးျပဳလည္းရပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း Circuit Breaker သုံးၾကတာမ်ား ပါတယ္။ K1 က magnetic contactor ပါ။ K1 ျပထားတဲ့ contact ေတြက magnetic contactor ရဲ႕ contact ေတြပါ။ F2 က overload relay ပါ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ Thermal overload relay သုံးၾကပါတယ္။ F2 ရဲ႕ NC (normally close) contact ကို control circuit မွာ series ဆက္ထားပါတယ္။ overload အလုပ္လုပ္တာနဲ႔ တစ္ျပိဳင္နက္ control circuit တစ္ခုလုံးကို open လုပ္ခ်င္လို႔ပါ။ ဒါမွလည္း motor ရပ္သြားမွာေပါ့။ S0 က stop button ျဖစ္ျပီးေတာ့ normally close ျဖစ္ပါတယ္။ S1 ကေတာ့ start button ျဖစ္ျပီး၊ normally open ျဖစ္ပါတယ္။ K1 contact က S1 နဲ႕ အျပိဳင္ဆက္ထားတာ သတိထားမိမွာပါ။ ဘာလို႕လဲဆိုေတာ့ motor စ run တဲ့ အခ်ိန္မွာ S1 ကိုႏွိပ္မယ္၊ ဒီအခ်ိန္မွာ F2 ေကာ၊ S0 ေကာ က normally close ျဖစ္တဲ့ အတြက္ K1 magnetic contactor energize ျဖစ္ (ကပ္)မယ္။ S1 ကိုႏွိပ္ျပီးရင္ လက္ကျပန္လႊတ္မွာပါ။ ဒီအခ်ိန္မွာ motor ကရပ္မသြားပဲ ဆက္လည္ေနမယ္။ ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ K1 contact ေၾကာင့္ပဲ။ အဲဒီ contact ဟာအျမဲတမ္း normally open ကိုသုံးပါတယ္။ နာမည္ကေတာ့ အမ်ိဳးမ်ိဳးေခၚၾကတယ္။ ဗဟုသုတအျဖစ္ သိႏိုင္ေအာင္ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။ (သိသေလာက္ပါ) Auxiliary Contact, Seal Contact, Latch Contact ။ အဓိကလုပ္ငန္းက start ခလုပ္ကို ေတာက္ေလ်ာက္ႏွိပ္ထားဖို႔ မလိုေအာင္ သူက ဆက္လက္ထမ္းေဆာင္ေပးတယ္။ ဘာေၾကာင့္ပဲ ရပ္ရပ္ motor ရပ္သြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ သူက အလိုလို ကြာျပီးသား ျဖစ္ေနျပီေလ။ အဲဒါေၾကာင့္ မီးပ်က္ျပီး ျပန္လာတဲ့ အခ်ိန္ေတြဆိုရင္ ခ်က္ခ်င္းျပန္မလည္ေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္တစ္ခါ ျပန္ေမာင္းမွ ျပန္လည္မွာပါ။ ရပ္ခ်င္ရင္ေတာ့ S0 ခလုပ္ကိုႏွိပ္ရမွာပါ။ အဲဒီအခါ K1 ကိုစီးေနတဲ့ ပတ္လမ္းဟာ ျပတ္ေတာက္သြားျပီး K1 De-energize ျဖစ္ျပီး motor ရပ္သြားမွာပါ။ motor run ေနတုံးမွာ တစ္ခုခုေၾကာင့္ Overload ျဖစ္ခဲ့ ရင္ overload relay က control circuit ပတ္လမ္းကို ျဖတ္ျပီး motor ကို ရပ္ေစမွာပါ။

အဲဒီလို ျဖစ္ခဲ့ရင္ motor ျပန္ေမာင္းလို႔ မရေတာ့ပါဘူး။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား panel ေတြမွာ overload ရဲ႕ normally open contact ကိုသုံးျပီး၊ Trip pilot မီးလင္းေအာင္လုပ္ထားပါတယ္။ အေရးၾကီးရင္ ၾကီးသလို Buzzer ေတြ alarm ေတြနဲ႔ တြဲရင္တြဲ၊ monitoring panel ေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ရင္ခ်ိတ္လုပ္ၾကပါတယ္။

Motor ျပန္ေမာင္းခ်င္ရင္ reset လုပ္ရပါတယ္။ overload relay မွာ reset ဆိုတဲ့ button ေလးပါပါတယ္။ ႏွိပ္ျပီး reset လုပ္ရတာပါ။ တစ္ခုသတိထားရမွာက thermal overload trip ျဖစ္ျပီဆိုကတည္းက သတ္မွတ္ အပူခ်ိန္ တစ္နည္းအားျဖင့္ current ထက္ေက်ာ္လို႔ျဖစ္တာပါ။ (ခၽြင္းခ်က္အေနနဲ႕ ေျပာရင္ thermal overlaod ပ်က္ျပီး trip ျဖစ္တာ ေတြ႕ဖူးပါတယ္) အဲဒီလို ပိုလာတဲ့ အပူခ်ိန္က အတြင္းထဲက bi-metal ကိုေကြးျပီး အလုပ္လုပ္ေစတာပါ။ အပူခ်ိန္မက်ေသးသေရြ႕ ေကြးေနမွာျဖစ္တဲ့ အတြက္ ခ်က္ခ်င္း reset လုပ္လ်င္ မရႏိုင္ပါ။ စိတ္မပူပါနဲ႕ ခဏ ေစာင့္ျပီးလုပ္ၾကည္႕ပါ။ ရပါလိမ္႔မယ္။

တစ္ခ်ိဳ႕ overlaod ေတြမွာ auto reset နဲ႕ manual reset ဆိုျပီးပါ ပါတယ္။ reset ျပန္လုပ္ဖို႕ ခက္ခဲတဲ့ ေနရာေတြမွာ overload တပ္ထားရင္ auto မွာထားၾကပါတယ္။ သူ႕အလိုလို reset ျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ိန္တစ္ခုေတာ့ေစာင့္ရပါတယ္။

ဒီေလာက္ဆိုရင္ DOL အေၾကာင္းနားလည္ျပီလို႔ ထင္ပါတယ္။ မရွင္းတာရွိလည္း ေမးျမန္းႏိုင္ပါတယ္။ တတ္သေလာက္ ျပန္ေျဖေပးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။